GPS: 40.374438N 23.164437E
Smeštena oko 21 km severozapadno od Nea Mudanje, pećina Petralona jedna je od najposećenijih turističkih atrakcija poluostrva Halkidiki. Pećina, kao i Antropološki muzej Petralona u kome su izloženi brojni antropološki, odnosno fosilni nalazi, nalaze se oko 2 kilometra iza istoimenog sela. Iz pravca Soluna, postoji skretanje kod Nea Kalikratije, odakle ima oko 14 km do pećine i muzeja.
Pećina je postala poznata u svetskim razmerama nakon što je u njoj otkrivena lobanja najstarijeg primerka Homo sapiensa na evropskom kontinentu, odnosno Archanthropus petraloniensis europaeus-a, stara oko 700.000 godina.
Od 1960. godine kada su pokrenuta sistemska istraživanja, iskopavanjima su pronađena mnoga oruđa, kosti i fosili životinja izumrlih pre više hiljada godina.
Petralona je smeštena na zapadnoj padini planine Kalavros, odnosno Kaciki (Katsiki) kako je zove stanovništvo regiona, na nadmorskoj visini od 300 metara. Udaljena je oko 50 km jugoistočno od Soluna, 14 km istočno od Kalikratije i oko 50 km zapadno od glavnog grada Halkidikija – Poligirosa.
Pećinu je u maju 1959. godine otkrio stanovnik istoimenog sela udaljenog oko jednog kilometra, a godinu dana kasnije, 15. septembra 1960. godine, otkriven je i fosil pomenute ljudske lobanje.
Petralona ima ukupnu površinu od oko 2.500 hektara, a hodnici su dugi gotovo 1.500 metara. Velika dvorana duga je 104 metara, 12 široka i 8 metara visoka.
Stari, prirodni ulaz u pećinu zatvorile su stene koje su tu pale pre mnogo hiljada godina. Novi, veštački ulaz otvoren je i vodi do njene unutrašnjosti. Pećina je istražena i osvetljena i ostavlja impresivan utisak na posetioce. To je pravo remek delo koje je kreirala voda kroz milione godine i stvorila pravi podzemni kameni vrt unutar krečnjačke planine.
Petralona je bogata predivnim stalaktitima i stalagmitima, a u njoj su pronađeni i brojni fosili lavova, pantera, medveda, jelena, slepih miševa i drugih životinja. Za javnost i posete otvorena je 1979. godine.
Dolazak do pećine
Većina posetilaca ove pećine dolazi iz dva pravca, odnosno iz Soluna i Nea Mudanje. Isključenje za pećinu nalazi se na približno 40-tom kilometru ka jugu iz pravca Soluna, odnosno na nekih 15 km ka severu iz pravca Nea Mudanje. Od isključenja sa auto puta čeka Vas još nešto manje od 13 km puta do pećine. Od Nea Mudanje je moguće doći i drugim, kraćim pravcem, preko naselja Dionisos i Nea Triglia, a tim pravcem ima nešto više od 20 kilometara.
Pošto se pećina nalazi na brdu, u njegovom podnožju postoji parking, a preko puta njega pristaje autobus koji na svakih 20 minuta prikuplja pristigle turiste i besplatno ih vozi do ulaza u pećinu, oko 500 metara udaljenog uz brdo. Ispred pećine se kupuju karte (trenutno, 2012. godina – 7 EUR), koje važe i za ulazak u muzej. Tu ćete sačekati i vodiča koji preuzima grupu i vodi je u obilazak.
Ulaz je cele godine dozvoljen. Tokom zime, obilazak sa vodičem moguć je od 9:00 do 16:00 časova, dok je u letnjem periodu ulaz produžen do 18:00.
Pećina i Archanthropus europaeus petraloniensis
Ljudska lobanja pronađena u pećini Petralona najstarija je ljudska lobanja pronađena u Evropi. O njenoj starosti vodile su i vodiće se naučne rasprave, a jedno je sigurno – da je stara najmanje 200.000 godina. Ipak, jedna od procena ispred koje se nalazi priznati profesor Aris Puljanos, govori da je lobanja stara i čitavih 700.000 godina. Značaj ovog pronalaska i njegova jedinstvenost bili su poticaj za niz radova, unutar i izvan pećine.
Lobanja, savršeno očuvana, kojoj nedostaje samo donja vilica, pripadala je čoveku koji je umro u 32-oj godini, u relativno poodmaklom dobu za standarde tog vremena.
Lobanja je pronađena u maloj pećini koja nije bila istražena pre 1960. godine. Ova mala pećina (1,5 sa 2,5 metara) dobila je ime „unutrašnji mauzolej“, dok je hala koja je okružuje (4 sa 5 metara) nazvana „spoljašnji mauzolej“.
U pećini su pronađeni i drugi fosili, a neki od njih dokazuju da su još praistorijski hominidi (prva čovekolika bića koja su više ličila na majmune, ali su po uspravnom držanju i konstrukciji šake podsećali na čoveka) naseljavali pećine. Pretpostavlja se da su ovu pećinu izabrali kao sklonište u ranom pleistocenu, pre 1,7 miliona godina, zbog hladnog vremena. Poznato je da je temperatura u pećini konstantna tokom godine.
U samoj pećini postoje specijalno dizajnirane staze i prelazi, kao i osvetljene „sobe“ u kojima su rekonstruisane scene iz života ondašnjih ljudi.
Grci su rekonstruisali scene iz života ondašnjih ljudi, pa su u prirodnoj veličini prikazani ljudi kako sede oko vatre i jedu pečeno životinjsko meso. Kao i u većini drugih pećina, i ovde se nalaze stalaktiti i stalagmiti. Međutim, većina “pećinskih ukrasa” prilično je suva, u odnosu na one u drugim pećinama, koji su obično vlažni, i sa čijih “ukrasa” curi voda.
Treba napomenuti i da unutar pećine nije dozvoljeno fotografisanje i snimanje iz naučnih i bezbednosnih razloga. Vodiči će Vam objasniti da razna treperenja mogu dovesti do oštećenja stalagmita i stalaktita, pa čak i da utiču na utvrđivanje geofizičke hronologije.