Monolitos (Monolithos)

GPS: 36.1314193N  27.7408111E

Lokacija: 70 km jugozapadno od grada Rodos.

Monolitos (Μονόλιθος, na grčkom „izolovani kamen odnosno stena“) je malo, planinsko selo u blizini jugozapadne obale Rodosa. Izgrađeno je u blizini stene (po kojoj je i nazvano) na čijem vrhu, što nije iznenađujuće za Grčku, i dalje mogu da se vide ruševine nekada veličanstvene venecijanske tvrđave. Strateške lokacije kao što je ova strma litica su bile veoma tražene za izgradnju utvrđenja u srednjem veku jer su gradovi i sela bili konstantno izloženi neprijateljskim napadima.

Selo Monolitos

Selo Monolitos je jedno od najvažnijih sela u jugozapadnom delu ostrva. Pripada opštini Ataviros i ima oko 300 stalnih stanovnika. Nalazi se 70 km jugozapadno od grada Rodosa, ali veoma blizu živopisnih planinskih sela Embonas, Siana i Agios Isidoros. Ako dolazite iz grada, vozite glavnim putem koji ide zapadnom obalom. Prođite naselja Iksija, Jalisos, Kremasti, Paradisi, Soroni, Fanes, Kalavarda i Mandriko. Nastavite do Kamiros Skale, a zatim pratite široku krivinu koja ide ka unutrašnjosti ostrva. Posle 4,5 kilometra stižete do sela Kritinia koje prolazite i nastavljate krivudavim putem još 14 kilometra dok ne dođete do mesta Siana. Odavde imate još 4,5 km do Monolitosa.

Selo je izgrađeno amfiteatralno usred bujnih brda i maslinjaka, u podnožju planine Akramitis koja je sa nadmorskom visinom od 825 metara druga najviša na Rodosu. Čim uđete u naselje, dobijate jasnu sliku o načinu života kakav je bio nekada, pre mnogo decenija i izgleda da se malo toga promenilo tokom godina. Selo je i dalje dobro očuvano i uglavnom netaknuto turističkim razvojem. Stanovnici nisu navikli da vide strance u selu jer Monolitos nije na itinereru bilo koje lokalne turističke agencije. Ali, to je ono što ovo malo uspavano mesto čini tako privlačnim pojedinačnim turistima koji bi nešto mirnije od komercijalnih naselja i znamenitosti. Kamene kuće, stena sa srednjevekovnom tvrđavom na vrhu, vetrovite i prazne plaže… predeo netaknute lepote kakav se teško može naći na drugim mestima na Rodosu, idealan za ekskurzije izvan poznatih i standardnih ruta.

Glavna atrakcija sela je srednjevekovna tvrđava na vrhu izolovane stene. Izgrađena je 1476. godine nadomak sela, među borovinom, od strane Vitezova Svetog Jovana, konkretno Velikog Majstora d’ Aubuson-a čiji je grb i dalje vidljiv iznad kapije. Bila je jedno od četiri najmoćnija utvrđenja na Rodosu i uprkos tome što je više puta napadana, nikada nije pala. Ispod tvrđave ćete pronaći atraktivno kameno zdanje u kome je mali kafić.

Za one koji žele da prenoće ili da im Monolitos bude baza za obilazak nekih drugih planinskih sela u blizini kao i surferskog raja Prasonisi koji je udaljen oko 30 kilometara i brane Apolakia koja je na samo 10 km, u selu postoji mali hotel sa čistim, nedavno renoviranim sobama, a na raspolaganju je i privatni smeštaj. Na seoskom trgu radi nekoliko taverni i tradicionalnih kafića, sa standardnom ponudom, osim jedne koja je dobro poznata među stanovnicima Rodosa i turistima zbog izuzetne tradicionalne kuhinje. Jagnjetina sa ražnja je nešto što morate da probate.

Crkva Agios Panteleimonas se nalazi unutar ruševina tvrđave

Samo naselje čine uglavnom niže kamene kuće sa ravnim krovovima od kojih neke mogu da se pohvale slatkim, malim dvorištem sa redovima saksija, muškatli i bugenvileja iznad baštenskih zidova i kapija. Zajedno sa slikovitim, uskim i kaldrmisanim ulicama stvaraju šarmantnu atmosferu Monolitosa. Među seoskim kućama se mogu videti različiti primerci italijanske arhitekture kao što je na primer jedina seoska škola i vrlo elegantna policijska stanica.

Ovo je poljoprivredno područje pa nemojte da se iznenadite ako vidite starije meštane kako teraju magariće. Meštani se uglavnom bave seoskim poslovima, proizvodnjom meda, vina i sume, jakog alkoholnog pića koje se može kupiti u tavernama i malim prodavnicama. Između Embonasa i Monolitosa se nalazi brdovito selo Siana poznato takođe po medu i sumi koje možete probati u kafićima duž puta.

Glavna atrakcija sela je pomenuta srednjevekovna tvrđava na vrhu izolovane stene koja se uzdiže do nadmorske visine od 240 metara. Izgrađena je 1476. godine nadomak sela, među borovinom, od strane Vitezova Svetog Jovana, konkretno Velikog Majstora d’ Aubuson-a čiji je grb i dalje vidljiv iznad kapije. Bila je jedno od četiri najmoćnija utvrđenja na Rodosu i uprkos tome što je više puta napadana, nikada nije pala. Izgrađena je zapravo na temeljima i ruševinama drugog, starijeg utvrđenja. Nažalost, danas možete da vidite samo zidine koje su ipak dosta dobro očuvane kao i dve crkvice iz 15. veka ukrašene freskama, Agios Georgios i Agios Panteleimonas koja je bela kao one kikladske i zaista interesantna. Ipak, ni ostaci utvrđenja pa čak ni ove crkve nisu jedini razlog da krenete u naporan uspon do vrha. Ne treba zaboraviti ni prekrasan pogled koji se odatle pruža na more i na brojna ostrva preko puta zapadne obale, planinu Akramitis i bezbroj brda, kao i sela ispod. Ispod tvrđave ćete pronaći atraktivno kameno zdanje u kome je mali kafić.

Ruševine istoimenog utvrđenja se nalaze nadomak sela

Da biste došli do tvrđave na vrhu ove visoke stene, vozite oko kilometar i po od sela, do podnožja litice, parkirajte se na pogodnom mestu i penjite se uskim, malim stepenicama uklesanim u steni skroz do vrha (ima ih oko 100). Treba Vam desetak minuta. U prošlosti je na ovom mestu postojala “friktoria” (stražarnica zadužena za paljenje vatre upozorenja u slučaju opasnosti). Tokom perioda Krstaša tvrđava je bila utočište stanovnicima okolnog područja u slučaju invazije gusara.

Ako krenete nadole, lošim putem južno od tvrđave, posle nekih 5 kilometara dolazite do skrivene lokalne plaže Furni, izuzetno tihe, mirne i izolovane. Mala je, divlja, peščano-šljunkovita i još uvek nekomercijalna. Udaljena je oko 5 kilometara. Postoje suncobrani i ležaljke koje iznajmljuje vlasnik male kantine u kojoj se prodaje osveženje i nešto lagano za pojesti. Posebno obeležje plaže su neobične stene i interesantne pećine. More je mnogo nemirnije nego na istočnoj obali ostrva tako da budite oprezni. Još jedna lepa plaža u blizini Monolitosa je Glifada, kamenita (krupan šljunak) i okružena šumom i plavo-zelenom vodom. Poznata plaža Prasonisi je udaljena oko 30 km. Najbliže selo je Siana, na oko 5 km, a sedište opštine Ataviros, selo Embonas, udaljeno je oko 17 km.

Naselje nije bilo aktivno samo tokom perioda Krstaša. Stanovništvo je učestvovalo u svim narodnim ratovima i pokretima otpora. Jedan od najvažnijih događaja u istoriji ostrva je Krvavi Vaskrs iz 1919. kada su se meštani pobunili protiv italijanske vladavine dok je za vreme italijansko-nemačke dominacije tokom Drugog svetskog rata bilo nekoliko akcija.