Jalisos (Ialyssos, Trianda)

GPS: 36.4136848N  28.1557274E

Lokacija: zapadno-jugozapadno od grada Rodosa

Jalisos (Ιαλυσός), poznat i kao Trianda ili Trianta, drugi je po veličini grad na ostrvu Rodos, odmah posle glavnog grada. Nalazi se svega 9 kilometara jugozapadno od grada Rodosa i 6 kilometara od aerodroma, na veoma vetrovitoj severozapadnoj obali ostrva.

Jalisos je porodično letovalište sa svim turističkim sadržajima

Jalisos je izgrađen na mestu jednog od tri najveća antička dorska grada na ostrvu.

Jalisos leži u plodnoj ravnici u podnožju brda Filerimos prekrivenog borovinom i razvio se duž glavnog puta koji vodi od grada Rodosa do aerodroma i Kamirosa. Nazvan je po čuvenom antičkom gradu čije se ruševine nalaze veoma blizu modernog naselja. Što se tiče alternativnog naziva, Trianda (odnosno “trianda” na grčkom), teško je reći odakle potiče. Prema mišljenju meštana, ili je u pitanju pogrešan izgovor reči “andrias” ( što znači “statua” na grčkom), ili zbog trideset delova na koje je nekada zemlja bila podeljena.

Antički polis Jalisos je bio jedan od tri najveća antička grada na ostrvu i datira iz 1500. godine pre Hrista. Cvetao je u kasnom 5. veku pre nove ere. Prvi su ga naselili Kari (prehelenski narod), a zatim Feničani. Jalisos je takođe rodno mesto Diagorasa, najvećeg antičkog olimpijskog šampiona i Timokreona, proslavljenog pesnika. Prostirao se oko brda Filerimos na kome se nalazio akropolj i gde se danas mogu videti antički spomenici zajedno sa onima koji datiraju iz vizantijskog i perioda vladavine Vitezova Svetog Jovana poput hrama Atine Polias koji datira iz 3. ili 2. veka pre nove ere. U ovom području su otkriveni ostaci minojskog naselja kao i mikenske grobnice po okolnim brdima koje datiraju iz perioda između 1700. i 1400. p.n.e. Pronađeni su i razni drugi predmeti poput pločica od gline za koje se smatra da potiču iz 5. veka pre nove ere što je činjenica koja ukazuje na to da je na tom mestu bio hram tokom klasične antike na čijem je mestu podignut hram Atine.

Jalisos je u potpunosti razvijeno turističko mesto sa svim potrebnim sadržajima i objektima. Posebno je popularno među porodicama mada sama plaža i nije baš family-friendly.

Plaža je šljunkovita i stalno duva vetar

Područje od grada Rodosa do mesta Kremasti je postalo monopolis i tri naselja između, Jalisos, Iksija i Trianda su se stopila u jedno. Cela oblast je dobro organizovana u turističkom smislu, sa svim vrstama porodične zabave, kafićima, barovima i restoranima duž glavnog priobalnog puta. Plaža je šljunkovita što je dobro jer je ovo vetrovita strana Rodosa pa bi sitan pesak u suprotnom upadao u oči.

Skoro svako ko dolazi na Rodos, ili je već bio ili planira putovanje u Jalisos. Ovo je porodično letovalište sa velikim hotelima svih kategorija, mnogo mesta gde možete jesti ili popiti piće, dečijim igralištima i naravno, uobičajenim miksom radnji, od turističkih sa džidža-bidžama do skupih butika i prodavnica nakita. Uprkos činjenici da je ovo veoma vetrovit grad i ne baš toliko miran, potražnja za smeštajem, kako od strane turista tako i od strane ostrvljana, na izuzetno je visokom nivou. Sve je u Jalisosu dobro organizovano (u turističkom smislu) što Vam garantuje savršen odmor.

Jalisos takođe ima istorijski značaj jer je bio jedan od tri antička dorska grada na Rodosu. Veruje se kao što je već rečeno da je nazvan po heroju Jalisusu, unuku Heliosa, boga sunca. Današnji Jalisos se nalazi u blizini antičkog grada, a i sama moderna opština koja se sastoji od grada Jalisos (ili Trianda) i okoline je nazvana po njemu. Antički grad se zapravo nalazio na brdu Filerimos gde još uvek leže drevne ruševine i srednjevekovni spomenici.

Jalisos

Ako dolazite sa aerodroma, vozite do glavne raskrsnice sa semaforom i skrenite levo, prateći putokaze za Kremasti i grad Rodos. Vozite paralelno sa obalom koja Vam je na levoj strani, prođite Kremasti i nastavite dalje bulevarom Elefterias na koji se nastavlja bulevar Iraklidon (Leoforos Iraklidon). Sledeći grad je Jalisos.

Nalazi se veoma blizu aerodroma Diagoras, između letovališta Iksija i Kremasti sa kojima je maltene spojeno.

Ako dolazite iz grada Rodosa i vozite glavnom, veoma frekventnom ulicom Jalisu koja ide paralelno sa obalom koja Vam je na desnoj strani (počinje kod kraja gradske plaže, ali onog kraja koji je na zapadnoj, vetrovitoj strani grada, levo od akvarijuma ako gledate ka moru), na kraju stižete do krst raskrsnice sa semaforom. Ako skrenete levo dolazite do početka sela Jalisos sa, uglavnom, lokalnim stanovništvom. Ovo nije tradicionalno selo već mali, moderan grad sa velikim brojem prodavnica i supermarketa, ambulantom pa čak i popularnom plesnom školom. Ako krenete desno, naći ćete se na početku letovališta Jalisos. Ako nastavite pravo doći ćete do aerodroma jer je ovo stari put za vazdušnu luku Rodos.

Ako ste na ovom glavnom putu, obratite pažnju na izuzetne neoklasične kuća koje su poreklom iz ovog kraja. Ne možete ih promašiti ili pomešati sa nekom drugom građevinom jer mnoge od ovih istorijskih dvospratnih vila, poznatih kao Pirgi iz Triande na grčkom, mogu lako da se prepoznaju po veoma jarkim bojama. Ostale karakteristike su njihovi visoki i graciozni stubovi, veliki prozori, dekorativni detalji na spoljašnjosti i veoma velike bašte sa raznim voćkama. Mnoge se još uvek koristi kao privatne rezidencije dok su druge pretvorene u poslovne objekte (restorani na primer).

Selo Trianda se nalazi tačno na istom mestu gde je bio dorski grad Jalisos. Uprkos činjenici da se nalazi usred kosmopolitske oblasti koja privlači veliki broj turista i dalje zadržava osećaj rodoskog ruralnog centra. Na trgu se ističe crkva Uspenja Presvete Bogorodice izgrađena u 17. veku sa fenomenalnim ikonostasom iz 1810. godine i izuzetno impresivnim zvonikom. U blizini se nalazi mala crkva Agios Nikolaos sa divnim freskama iz 15. veka. Po celom okolnom području su razbacane kule iz vremena Krstaša kao i neoklasične vile.

Jedan od najznačajnijih arheoloških lokaliteta se nalazi na brdu Filerimos iznad grada

Tokom poslednjih decenija, ovo naselje je postalo popularna turistička destinacija i letovalište sa dobrim izborom hotela različitih kategorija, apartmana, studija, kampova, prodavnica suvenira, kafića i svih turističkih sadržaja koji simbiotski koegzistiraju sa tradicionalnim grčkim životom i koje očekujete u svakom dobro organizovanom i razvijenom risortu. Mesto ima i nekoliko tradicionalnih taverni u kojima Vas čeka dobra hrana dok ćete svežu ribu i morske plodove pronaći u ribljim tavernama na obali mora. Noćni život je bogat i aktivan zahvaljujući brojnim barovima, klubovima i kafićima. Naročito je popularno tokom leta kada se ovde održava Evropsko prvenstvo u windsurfingu. U mestu postoji lokalni dom zdravlja i apoteka, policijska stanica i pošta.

Ako izaberete Jalisos za svoju bazu tokom odmora, možete odsesti u jednom od brojnih luksuznih hotela duž plaže ili u nekoj od divnih neoklasičnih vila koje pripadaju stanovnicima grada. Nekada su bile u vlasništvu bogatih trgovaca sa Rodosa, a kasnije italijanskih zvaničnika.

Tu je i mnogo kineskih restorana i prodavnica jer u mestu živi prilično velika kineska zajednica koja se naselila pre mnogo godina. Mosto inače ima oko 12.000 stalnih stanovnika koji su mahom uposleni u turizmu, uslugama i poljoprivredi.

Brdo Filerimos je nešto što svakako morate da vidite, prvenstveno zbog toga što se ovde nalazi jedan od najznačajnijih arheoloških lokaliteta na ostrvu, a vredi se popeti i zbog prirodne lepote i panoramskog pogleda sa vrha. Ovde je možda i najlepši zalazak sunca. Brdo je od Triante udaljeno svega 5,5 kilometara, a u podnožju postoji parking.

Za decu takođe ima bezbroj sadržaja. Pored mnogih parkova sa igralištima, postoji jedan veoma lep, tačno na plaži, sa otvorenim, natkrivenim kafićem za roditelje. Tu je i nekoliko zatvorenih igrališta, karting staza i još mnogo toga, a na raspolaganju su Vam i brojni sadržaji za decu u samim hotelima.

Plaža je čista i veoma dugačka. Proteže se od Iksije pa čak do susednog sela Kremasti i ima obilje kafića i restorana. Klima je posebno prijatna zahvaljujući vetru koji stalno duva (prijatna u smislu da nije vrućina kao na istoku ali vetar ovde ume da „pretera“). Cela obala Jalisosa je manje-više ista, plaža je potpuno organizovana sa dvorištima i bazenom iza te višespratnim hotelima sa teniskim terenima i drugim sadržajima u pozadini. Baš kao u Iksiji, hotelske plaže se smenjuju sa organizovanim javnim plažama koje koriste uglavnom gosti lokalnih hotela koji nemaju svoju sopstvenu privatnu plažu. Tu su kiosci, mini-marketi, prodavnice brze hrane, kafići i restorani. Plaže su ovde uglavnom šljunkovite (krupan šljunak) i protežu se duž cele turističke regije Jalisos. Nisu posebno kvalitetne jer osim jakih vetrova koji uvek duvaju ima prilično krupnog šljunka na obali i u vodi.

Manastir Panagia Filerimos

Talasi koje stvaraju jaki vetrovi su, međutim, veoma cenjeni među surferima i mesto je popularno za sve koji žele sportove na vodi. Podrazumeva se da na plažama postoji mogućnost iznajmljivanja sportske opreme.

Iako plaža baš i nije family-friendly (pored svega već pomenutog ima i strm pad), to ipak ne sprečava stotine porodica koje svakoga dana dolaze ovde na kupanje. Međutim, sam grad je kao što je već rečeno, svakako dobar za decu, a roditeljima su na raspolaganju mnogi restorani i barovi.

Brdo Filerimos je nešto što svakako morate da vidite, prvenstveno zbog toga što se ovde nalazi jedan od najznačajnijih arheoloških lokaliteta na ostrvu odnosno ostaci antičkog grada i među njima ono što je ostalo od drevnog grčkog hrama Atine Polias. Danas su unutar hrama u dorskom stilu ostali delovi statue Atine i pojedinih stubova zajedno sa nekoliko apoteta (jama u kojoj su čuvane svetinje koje iz nekog razloga nisu više bile u upotrebi) u kojima su otkrivene različite figurice, komadi grnčarije i metalni predmeti. Pronađene su i inskripcije koje govore da je hram pored obožavanja boginje Atine negovao i kult obožavanja Zevsa Polieusa. Kasnije, tokom 5. i 6. Veka, na tom mestu je izgrađen hrišćanski hram. Tu su i ruševine antičkog Akropolja te brojni spomenici i crkve, a mesto u celini ima veliki istorijski značaj. Naravno, vredi se popeti i zbog prirodne lepote i panoramskog pogleda sa vrha. Bićete opčinjeni prirodnom lepotom predela koji se vide sa brda Filerimos i fantastičnim pogledom na zaliv Jalisos i selo Marica. Ovde je možda i najlepši zalazak sunca. Brdo je od Triante udaljeno svega 5,5 kilometara, a u podnožju postoji parking.

Na brdu Filerimos se nalazi manastir Panagia Filerimos od koga kreće tzv. Put golgote sa 14 stanica krsta koje predstavljaju stradanje Isusovo. Ova stepenasta staza okružena čempresima vodi do 18 metara visokog krsta.

Među drvećem ćete videti skriven Moni Filerimu, manastir koji postoji najmanje 2.000 godina. Na istom mestu je crkva posvećena Bogorodici koja se sastoji od četiri kapele, sve lepe i prikladno ukrašene. Ima lepo kamenom popločano dvorište i ikonostas koji je stariji od same crkve. Odmah izvan arheološkog nalazišta, od manastira uzbrdo, kreće kamenom popločana staza ka jugozapadu brda koja vodi do vrha na kojem se nalazi impresivni krst.

Put se zove “Put Golgote”, a duž njega, sa obe strane, postoji 14 stanica krsta odnosno 14 kamenih stela sa reljefima koji predstavljaju Isusa Hrista i njegov put do Golgote.

U blizini su razni arheološki ostaci poput pomenutih hramova Zevsa i Atine Polias iz 3.-2. veka pre nove ere, dorske fontane iz 4. veka p.n.e. koja se nalazi na južnoj strani Akropolja i koja je nekada obezbeđivala vodu za piće, vizantijskog utvrđenja i bezbroj drugih istorijskih spomenika. Istočno od brda su ostaci vizantijskih zidina koje su vitezovi obnovili.

Put golgote sa 14 stanica krsta

Stepenasta staza okružena čempresima sa pomenutim stanicama krsta vodi skroz do 18 metara visokog betonskog krsta koji je podignut od strane Italijana kako bi zamenio stariji kameni krst visok čak 30 metara. Krst je noću osvetljen i može se videti i iz drugih mesta pa čak i sa nekih od susednih ostrva koja su stotinama kilometara daleko. Vredi se popeti spiralnim gvozdenim stepeništem u unutrašnjosti krsta i uživati u neverovatnom pogledu sa vrha na živopisnu zelenu šumu koja se spaja sa svetlucavim plavim morem. Kada je lep dan, možete videti Lindos na istoku.

Prema predanju, u 13. veku je u ovo područje stigao neki monah iz Jerusalima noseći ikonu za koju je tvrdio da čini čuda. Stavio ju je u malu crkvu koju je izgradio na vrhu brda i to baš za tu namenu. Do današnjih dana, brdo Filerimos nosi ime ovog monaha.

Tokom vizantijskog doba, brdo je služilo kao prirodno utvrđenje. Kada su Krstaši preuzeli kontrolu nad ostrvom, podigli su manastir na mestu ovog starijeg, vizantijskog, nasuprot čijeg ulaza je početak Puta golgote. Prelaskom kaldrmisane ulice, u senci drveća, sa leve i desne strane se može videti Stradanje Hristovo i njegov uspon na Golgotu.

Manastir je posvećen Bogorodici , a njegova arhitektura je veoma različita od one koju srećemo u drugim manastirima u Grčkoj. Građen je od kamena u gotskom stilu i kasnije su ga obnovili Italijani. Unutra je bila sveta ikona Bogorodice koju su vitezovi doneli na Rodos iz Jerusalima.

1522. godine je sultan Sulejman Veličanstveni koristio Jalisos kao bazu za napad na Krstaše. Vitezovi su napustili manastir ponevši ikonu sa sobom.

Ispod ruševina male vizantijske crkve se nalazi mala podzemna kapela sa freskama iz 14. veka. Monasi prodaju svoj liker poznat kao „sete“, napravljen od sedam lokalnih biljaka.

Postoji više od deset festivala koji se tokom cele godine održavaju u Jalisosu. Neki od najznačajnijih su petak posle Vaskrsa (manastir Bogorodice na brdu Filerimos), Prorok Ilija (19. jula), takođe u manastiru Jalisos na Filerimosu, praznik Spasitelja (6. avgusta) u glavnoj crkvi na gradskom trgu i Uspenje Presvete Bogorodice (Velika gospojina, 15. avgusta) na brdu Filerimos. Odmor u Jalisosu može biti još zanimljiviji ako se zateknete tokom festivala “Jalisia”, od avgusta do septembra, kada ćete uživati u

Tokom avgusta opština organizuje festival “Jalisia” kada možete uživati u grčkim tradicionalnim pesmama i igrama, u sajmovima knjiga i izložbama slika, pozorišnim predstavama i oživljavanju lokalnih običaja.