GPS: 36.3803589N 28.0827552E
Lokacija: 20 km zapadno-jugozapadno od grada Rodosa
Damatria (Δαματριά) je selo u unutrašnjosti ostrva sa nekih 500 stanovnika, smešteno u blizini severozapadne obale, 20 km od grada Rodosa. Ako dolazite iz tog pravca, hvatajte put Rodos – Jalisos koji vodi duž zapadne obale ostrva. Prođite letovalište Iksija sa brojnim hotelima, Jalisos, Kremasti i Paradisi gde se nalazi aerodrom. Oko 3,5 km posle aerodroma dolazite na raskrsnicu na kojoj skrećete levo i vozite još oko 1 km do sledeće T-raskrsnice. Idete levo i selo je 2 kilometra odavde.
Iskopavanja u okolini potvrđuju kontinuirano postojanje naselja u periodu dužem od 3.000 godina. Istoričari veruju da je ovo antičko naselje zapravo nazvano po svetilištu boginje Dimitre koje je izgrađeno u tom području.
Arheološke iskopine su razbacane širom sela. Na mestu zvanom Alapopunos su pronađene grobnice koje datiraju iz postmikenskog perioda. Na drugom mestu, Agriohiri (divlja svinja), takođe su otkrivene dve mikenske grobnice. Delovi pronađenih konstrukcija ukazuju da je područje bilo naseljeno još posle mikenskog doba (od 16. do 11. veka pre nove ere). Na mestu Perivolia su iskopane dve grobnice sa ljudskim kostima. U Stavrosu, oko 100 metara jugozapadno od manastira Stavros, pronađena je antička kvadratna zgrada dok je u samoj kapelici otriveno malo svetilište sa natpisima. Tokom iskopavanja sprovedenih 1928. godine, otkrivena je zgrada iz doba Rimljana.
Brojne arheološke iskopine u okolini potvrđuju kontinuirano postojanje naselja u periodu dužem od 3.000 godina. Istoričari veruju da je ovo antičko naselje zapravo nazvano po svetilištu boginje Dimitre koje je izgrađeno u tom području.
Centar društvenog života je, naravno, glavni trg izgrađen oko ogromnog hrasta. U nekoliko taverni i kafića možete nešto pojesti ili popiti hladno piće pre nego što nastavite svoj put po unutrašnjosti ostrva. Ako želite da prenoćite, na raspolaganju su Vam sobe i apartmani. Selo je javnim prevozom povezano sa Rodosom i ostatkom ostrva.
Damatria je zaista jedno od onih izuzetno mirnih sela u koje bi trebalo otići na smirivanje živaca ili na odmor u trajanju od sat ili dva pre nego što nastavite svoje putovanje. Ovde buku prave samo traktori i poljoprivredna mehanizacija. Većina naselja koje inače pripada opštini Petaludes je tipično tradicionalno, sa starim kućama i saksijama sa šarenim muškatlama i sa svega nekoliko izuzetaka u vidu modernih, višespratnih kuća koje pripadaju bogatijim meštanima koji više vole da žive u svom rodnom mestu.
Stanovnici sela provode zimske dane u radu na poljima koja su uglavnom pod maslinama i povrćem da bi se zatim tokom letnjih meseci vratili svojim redovnim poslovima u gradu. U selu postoji mala farma pilića koje možete da „vidite“ na policama supermarketa širom Rodosa.
Nekoliko prirodnih izvora, memorijal posvećen Drugom svetskom ratu, istorijske crkve i veliki broj antičkih ruševina i lokaliteta, kompletiraju listu atrakcija ovog zelenog i plodnog mesta, a u neposrednoj blizini se nalaze nadaleko poznata Dolina leptirova i mala farma nojeva. Italijanski komandatorium (sedište) izgrađen u oblasti Pano Kalamona za vreme Drugog svetskog rata se nalazi na nekih 5,5 km od sela. Pomenimo i crkvu Agios Modestos koja postoji i danas.
Na samo par kilometara od sela Damatria se nalazi mala farma nojeva a malo dalje od nje i nadaleko poznata Dolina leptirova (Petaludes), prelepa klisura od ogromnog je značaja za Rodos i celu Grčku jer je biotop sa bogatom florom i teren za parenje hiljada leptirova koji se ovde okupljaju svake godine od jula do sredine septembra.
U selu Damatria ima nekoliko crkava. Crkva Svetog Jovana Bogoslova koji je svetac zaštitnik sela je sagrađena u prvoj polovini 19. veka i ima prelepe freske. Crkva Agios Nikitas se nalazi u produžetku prirodne pećine i datira iz 13. veka dok manastir Arhangela Mihaila ima crkvicu za koju se veruje da je izgrađena tokom 15. veka, sa freskama iz 17. veka. Prema pronađenim dokumentima, prvobitno je izgrađena podzemna crkvica, a stepenice koje vode u nju su bile na zapadnoj strani objekta.
Dolina leptirova je klisura izuzetne lepote i od ogromnog je značaja za Rodos i za celu Grčku jer je biotop sa bogatom florom i teren za parenje hiljada leptira koji se ovde okupljaju svake godine od jula do sredine septembra. Dolina leptira (Petaludes na grčkom) je deo EU projekta Natura 2000 čiji je cilj očuvanje prirode u Evropi. Jedno je od tri takva mesta u Grčkoj.
Nalazi se na oko 7 kilometara od sela Damatria, pored sporednog asfaltnog puta. Leptire ova klisura verovatno privlači zbog prisustva jednog orijentalnog drveta koje stvara prijatnu aromu sličnu vanili. Zbog njihovih boja – braon, crne i žute spolja i trešnja crvene s unutrašnje strane krila, savršeno se stapaju sa prirodom. Kada su u režimu mirovanja na drveću, skoro ih je nemoguće razlikovati od kore. U prošlosti su posetioci pljeskali rukama da bi ih pomerili sa drveća i videli ih kako lete, ali ova praksa nije više dozvoljena jer remeti i stresira leptire što je za rezultat imalo opadanje njihovog broja. Dolina ima dobro obeležene puteve koji vode ka drugim delovima ove šumovite oblasti. Botaničari su ovde identifikovali stotine autohtonih vrsta flore koja se ne može naći nigde drugde u Evropi. Reka Pelekanos koja se „hrani“ nizom malih vodopada, prolazi kroz kanjon. Strme klisure, antičke stene, kameni bazeni sa žabama i rakovima, jezero smaragdno zelene boje koje se krije ispod rustičnog drvenog mosta, stara italijanska vetrenjača, izletišta kao i restoran i kafić u ruralnom stilu, kompletiraju ovu sliku nebeskog mira. Za dodatne informacije posetite novoosnovani Prirodnjački muzej koji je smešten u prelepoj, renoviranoj italijanskoj zgradi iz 30.-ih godina 20. veka.
Lepa, mala farma nojeva se nalazi na istom putu kao Dolina leptirova, tačnije kilometar i po pre nje. Dobro je obeležena tako da ne bi trebalo da imate problema sa pronalaženjem. Podeljena je na dva dela – ograđeni prostor u kome se čuvaju nojevi i drugi koji se sastoji od predivnog parka sa dečijim igralištem, prodavnicom suvenira i restoranom na otvorenom u kome se služe ukusni burgeri i fileti od nemasnog nojevog mesa i omlet od nojevog jajeta. Pazite se sunca jer u celom kompleksu nema hlada, a leti je pretoplo.
Ako hoćete iz sela da odete do farme nojeva i Doline leptirova, vratite se putem kojim ste došli od aerodroma odnosno do T-raskrsnice koja je na 2 kilometra od naselja i tu skrenite levo prateći putokaze za Pano Kalamonas.
Najbliža naselja su Paradisi, Tolos i Marica.