Moderni grčki je jezik većine populacije i koristi isti alfabet koji su koristili i stanovnici u antičkim vremenima. Tokom 19. i 20. veka grčki jezik je bio predmet diskusija. Grčki naučnici su pokušali da preurede moderni grčki i da ga naprave sličnijim nekadašnjem jeziku. Oni su uveli tzv. Katarevusa formu grčkog jezika koja se razlikovala od Dimotike (narodni odnosno moderni govorni jezik u Grčkoj) u gramatici, sintaksi i nekim rečima. Od 1976. godine, Dimotika je postao glavni jezik u Grčkoj. Posle modernog grčkog najzastupljeniji su nemački i engleski, kao i jezici manjina: turski, albanski i makedonski jezik.
Grčki (gr. Ελληνικά) je indo-evropski jezik koji se sreće već oko 14. veka p.n.e. u kritskim zapisima poznatim kao linearno B pismo. Mikenski grčki ovog perioda se razlikuje od kasnijeg klasičnog ili antičkog grčkog iz 8. veka p.n.e. i kasnije kada su tekstovi već zapisivani grčkim alfabetom.
Savremeni grčki je živi jezik i jedan od najbogatijih jezika današnjice, sa fondom od preko 600.000 reči. Neki stručnjaci prenaglašavaju njegovu sličnost sa hiljadama godina starijim klasičnim grčkim. Razumevanje između ova dva jezika je stvar rasprave. Jezik iz helenskog i vizantijskog perioda je mnogo bliži savremenom grčkom. U periodu od 1834. do 1976. pritisak je vršen da se u zvaničnoj upotrebi koristi katarevusa (gr. Καθαρεύουσα), „puristički“ jezik kojim su zanemarivani vekovi prirodnih lingvističkih promena i kojim se grčki želeo vratiti na klasični oblik. Ovaj oblik je bio prisutan u zvaničnim dokumentima, kao i u štampanom obliku, ali svakodnevni govor Grka je bio drugačiji. On je napokon prihvaćen kao zvanični jezik 1976. i poznat je kao dimotiki (gr. Δημοτική). Ipak, mnoge reči su ostale neizmenjene tokom vekova i ušle su i u druge jezike. Tipični primeri ovakvih reči su astornomija, demokratija, antropologija, teatar…
Poreklo
Postoji mnogo teroija o nastanku grčkog jezika. Jedna od njih govori da je nastao migracijom proto-grčkog stanovništva u današnju Grčku koja datira između 3200. i 1900. godine p.n.e. Druga smatra da je jezik evoluirao iz ranog indo-evropskog jezika.
Linearno B pismo
Prvo poznato pismo grčkog jezika je linearno B pismo, po prirodi slogovnik, korišteno u arhaičnom mikenskom dijalektu. Linearno B nije dešifrovano sve do 1953. Nakon pada mikenske civilizacije, u periodu od oko 500 godina pisanje ili nije postojalo, ili su svi zapisi uništeni. Od ranog klasičnog perioda, grčki jezik se piše grčkim alfabetom, za koji se pretpostavlja da je potekao od feničanskog. Ovo se desilo otprilike u Homerovo vreme.
Antički grčki dijalekti
U arhaičnom i klasičnom periodu izdvajala su se tri dijalekta grčkog jezika, eolski, jonski i dorski, što odgovara trima glavnim grčkim plemenima, Eolijancima (pretežno naseljenim na Egejskim ostrvima), Jonjanima (naseljenim u današnjoj Turskoj) i Doranima (stanovnici Peloponeza, kao što su Spartanci). Homerove Ilijada i Odiseja su pisane vrstom književnog jonskog dijalekta uz pozajmice iz nekoliko drugih dijalekata. Jonski je, stoga, postao primarni književni jezik drevne Grčke sve do uspona Atine u kasnom 5. veku. Dorski je bio standardni za lirsku poeziju kao što su horske ode grčkih tragičara.
Atički grčki
Atički grčki, subdijalekat jonskog, vekovima je bio jezik Atine. Većina klasične grčke književnosti koja nam je danas dostupna je napisana atičkim grčkim, uključujući tekstove Platona i Aristotela.
Koine grčki
Kako su Grci kolonizovali područje od Male Azije do Egipta i od Gibraltara do Srednjeg Istoka, tako se i grčki razvijao u mnogobrojne dijalekte. Aleksandar Makedonski (356. p.n.e.-323. p.n.e.) je bio presudan činilac u ujedinjavanju ovih dijalekata u jedinstveni oblik zvani Kini (arh. Koine, gr. Κοινή), prema grčkoj reči koja znači “zajednički”. Kini grčki se često naziva i grčkim Novog Zaveta. Uvođenjem zajedničkog dijalekta, Aleksandrova vojska je lakše komunicirala međusobno. Jezik su učili i stanovnici okupiranih zemalja, čime je grčki postao svetski jezik.
Od Helenskog do Otomanskog perioda
Grči jezik je nastavio da se razvija i nakon Aleksandra, tokom Helenskog perioda (323. p.n.e.–281. p.n.e.). Tokom ovog perioda pojavila se Septuaginta, grčki prevod Hebrejske biblije (TANAH).
Tokom vekova, grčki je bio “lingua franca” celog Rimskog carstva nakon čijeg pada 476. godine nove ere nastavlja da se koristi kao zvanični jezik Istočnog rimskog carstva (kasnije Vizantije) sve do pada Konstantinopolja u turske ruke 1453. godine. Tokom Otomanskog perioda, grčki u pisanom i govornom obliku biva potisnut i u mnogome promenjen. Ovaj period se završio propašću Carstva u I svetskom ratu i formiranjem nove grčke države 1919. godine.
Savremeni grčki
Iz ovih osnova je nastao savremeni grčki koji ima dva oblika, jedan donekle veštački, konzervativni, zvani Καθαρεύουσα (sadrži mnogo antičkih reči izgovorenih na moderniji način) koji je bio zvaničan do 1976. i drugi, “narodni” (kako samo ime i kaže Δημος– “narod”), Δημοτική, koji je danas zvaničan jezik Grčke.
Gramatika
Grčki, kao i mnogi stariji indo-evropski jezici je vrlo „izmenjiv“ jezik, odnosno, imenice se menjaju u pet padeža (nominativ, genitiv, dativ, akuzativ i vokativ), tri gramatička roda (muški, ženski i srednji) i tri gramatička broja (jednina, dvojina ili dual i množina). Glagoli imaju četiri gramatička stanja, tri glagolska odnosa (pasiv, aktiv, subjektiv), kao i tri gramatička broja. Grčki je jedan od retkih indo-evropskih jezika koji je očuvao tzv. „sintetički“ pasiv. Δημοτική je izgubio dativ, osim u par izraza. Ostale primetne promene u gramatici su i gubitak infinitiva, duala kao i pojednostavljenje sistema gramatičkih prefiksa.
Fonologija i istorijske fonetske promene
U grčkoj fonologiji postoje određena pravila, neka pisana, a neka ne. Glavne fonetske promene između klasičnog i savremenog grčkog se ogledaju u pojednostavljenju sistema samoglasnika i promeni nekih suglasnika u frikative. Klasični grčki je imao pet kratkih i sedam dugih samoglasnika, kao i brojne diftonge. Ovo je umanjeno na jednostavan pet-suglasnički sistem. Najočiglednija je promena zvukova i, ē, y i oi u jednostavan samoglasnik i. Suglasnici b, d i g su postali v, dh i gh. Aspiranti ph, th, kh su postali f, th (þ), kh (χ).
Pismo
Grčki se piše grčkim alfabetom koji potiče iz 8. veka p.n.e. i sastoji se od 24 slova, i to:
Αα (Alfa), Ββ (Beta), Γγ (Gama), Δδ (Delta), Εε (Epsilon), Ζζ (Zita), Ηη (Ita), Θθ (Tita), Ιι (Jota), Κκ (Kapa), Λλ (Lambda), Μμ (Mi), Νν (Ni), Ξξ (Ksi), Οο (Omikron), Ππ (Pi), Ρρ (Ro), Σσς (Sigma), Ττ (Taf), Υυ (Ipsilon), Φφ (Fi), Χχ (Xi), Ψψ (Psi), Ωω (Omega)
